Regelmatig biedt Het Nederlandsche Muntenhuis u zilveren en gouden munten of medailles aan met de vermelding: Proof. Dat betekent dat de munt of de medaille van de hoogste kwaliteit is die de huidige munttechniek vermag.
Wat betekent dat eigenlijk: ‘Proof’? Kun je dat zien? Hoe komt ‘Proof’ tot stand?
Wel: Proof is een eindstation in het vervaardigen van een munt. Het is het resultaat van een heel zorgvuldige procedure. In deze blog beschrijf ik hoe een Proof-munt of medaille tot stand komt. Alles wat over munten wordt gezegd in dit stuk geldt ook voor medailles.
Het slaan van ‘gewone munten’
Voor het grootste deel is de procedure om een Proof-munt te slaan hetzelfde als voor een ‘gewone’ munt. Munten worden geslagen op muntplaatjes. Die noemen we ook wel rondellen. Ze hebben precies de afmetingen van de munt die ervan geslagen wordt.
Munten worden geslagen met stempels. Dat zijn stalen plaatjes met een negatief van de munt. Er is een stempel voor de voorzijde en een voor de keerzijde. Beide stempels worden in de pers gemonteerd. Er wordt automatisch een blanco muntplaatje aangevoerd, de pers slaat met grote kracht en snelheid beide stempels op het muntplaatje. Resultaat: een positieve afdruk van beide stempels op het muntplaatje dat daarmee een munt is.
Wat is er nu bijzonder aan de Proof procedure?
Ook bij Proof-munten zijn er boven- en onder stempels die met grote kracht op het muntplaatje worden geslagen. Maar het verschil met gewone munten zit in de details. Dat begint al met de muntplaatjes. Die moeten van onberispelijke kwaliteit zijn. Ze zijn van spiegelend gepolijst goud of zilver van een hoog gehalte. De munttechnicus legt ze per stuk met handschoenen aan in de pers. Ook de stempels voor Proof-munten moeten onberispelijk zijn. Bovendien worden de stempels voor Proof-uitgiften maar een beperkt aantal keren gebruikt. Ze mogen absoluut geen slijtage hebben. Een stempel voor een gewone munt kan duizenden keren gebruikt worden, een Proof-stempel hooguit 50 keer. De slag gaat vervolgens per munt. Na de slag wordt de munt met handschoenen aan uit de pers genomen. Hij wordt meteen in een capsule gedaan, zodat er niets of niemand nog aan kan komen. Zo blijft hij Proof.
Het resultaat
Het resultaat is dat de laagste delen van een Proof-munt spiegelend zijn, zonder enige oneffenheid. De hoger gelegen delen zijn juist mat, zonder enige oneffenheid. Zoals u zult begrijpen is deze handmatige procedure kostbaar en tijdrovend. Dat is de reden waarom Proof-munten en -medailles vrijwel altijd in kleine oplages worden vervaardigd.
Een tijdje terug heb ik al een blog geschreven over ‘Proof’ munten en medailles. Graag wil ik nog wat uitgebreider over deze kwaliteitsaanduiding voor munten of medailles vertellen.
